Net zoals wetenschappelijke onderzoekers, doorlopen de kinderen bij hun onderzoek een aantal vaste stappen. Ze werken volgens de cyclus onderzoekend en ontwerpend leren, kortweg de ‘O&O cyclus’ genoemd. Er is tijdens het hele onderzoek aandacht voor nieuwsgierigheid, maar vooral in het begin van de O&O cyclus staat de nieuwsgierigheid van de kinderen centraal. Dan gaan ze immers een onderzoeksvraag formuleren: wat wil ik gaan onderzoeken? Waar ben ik nieuwsgierig naar?
In die eerste fase van de cyclus speelt de leraar een belangrijke rol. Je activeert de voorkennis van de kinderen over het betreffende onderwerp door kennis aan te reiken door middel van instructie, activiteiten en materialen. Immers, als kinderen niets over een onderwerp weten, kunnen ze er ook geen goede vraag over stellen.
Ook moedig je de nieuwsgierigheid van de kinderen aan: je toont je eigen nieuwsgierigheid en je vraagt door op vragen en observaties van leerlingen. Waarom wil je dat weten? Wat vind je daar zo interessant aan? Waar ben je nog meer nieuwsgierig naar? De leraar volgt de interesse van de kinderen en legt van tevoren niet helemaal vast welke kant het onderzoek op moet gaan. Vaak wordt deze belangrijke eerste fase overgeslagen, omdat de onderzoeks- of ontwerpvragen al vastliggen. Doe dat niet, want dit is een belangrijke leerervaring voor kinderen! Leraren die de nieuwsgierigheid van kinderen centraal stellen, durven kinderen vrijheid te geven om te exploreren.
In het Basisdocument OOL wordt de cyclus van het onderzoekend leren nader toegelicht. Een uitgebreid stappenplan voor projecten onderzoekend leren waarbij de vragen van kinderen centraal staan, is te vinden in de Leidraad onderzoekend leren. Een leidraad voor O&O is ontwikkeld door het Wetenschapsknooppunt Delft. In het boek Talenten Voeden, inclusief docentenbladen, vind je handreikingen en voorbeelden om nieuwsgierigheid in het onderzoek- en ontwerpproces te brengen.
Wil je specifiek weten hoe je de leerlingen begeleidt bij het benutten van hun nieuwsgierigheid in het vraagproces? Lees dan het artikel van Marieke Peeters en Winnie Meijer van de Leidraad onderzoekend leren. In de voorbeelden op p. 11-26 van de inspiratiemap Onderzoekend en ontwerpen spelen lees je gouden tips van ervaringsdeskundigen over het aansluiten bij de nieuwsgierigheid van jonge kinderen in projecten waar onderzoek en ontwerp centraal staan.
