De Kennistafel Effectief Leesonderwijs is een initiatief van de PO-Raad, VO-raad en het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO), en moet uitwisseling tot stand brengen tussen wetenschappelijke onderzoekers van hogescholen en universiteiten en mensen uit de praktijk: leerkrachten, schoolleiders, bestuurders en deskundigen van organisaties daaromheen. In het samenbrengen van die geledingen zitten twee bewegingen. Aan de ene kant is van alles bekend over leesonderwijs: daar is immers heel veel onderzoek naar gedaan. Maar die kennis heeft niet altijd zijn weg gevonden naar de praktijk. Een van onze doelen is dan ook om die beweging, van wetenschap naar praktijk, soepeler te laten verlopen, en voor de vertaalslag te zorgen die op een school nodig is.
Daarnaast is er de omgekeerde beweging: van onderwijspraktijk naar de wetenschap. Er leven bij scholen, maar ook op sectorniveau, veel vragen. Bijvoorbeeld over het kiezen van een lees- en schrijfmethode, het inrichten van het leesonderwijs in het algemeen, of over motivatieproblemen bij leerlingen. Met elkaar willen we in de Kennistafel nagaan wat die vragen voor het wetenschappelijk onderzoek zouden kunnen betekenen. Uiteindelijk moet dat leiden tot een onderzoekagenda met de thema’s waar we onze pijlen op moeten richten.
Het is mooi dat deze Kennistafel er nu is en dat goed leesonderwijs hiermee hoog op de agenda is gezet. Maar we staan op dit moment, oktober 2020, nog maar aan het begin en we zijn nog volop bezig om de Kennistafel samen te stellen: mensen uit te nodigen om aan ons initiatief deel te nemen.
De evidence-factor is uiteraard belangrijk, want het gaat immers om uitwisseling tussen de onderwijspraktijk en de wetenschap. Er zijn verschillende groepen in het Nederlandse wetenschappelijke veld die zich met leesonderzoek bezighouden, en gedegen onderzoek doen waar we internationaal goed om staan aangeschreven. Die groepen hebben dan ook goed zicht op wat zou kunnen werken. De kunst is nu om ervoor te zorgen dat die kennis in de praktijk landt, en hierover goed met elkaar te communiceren. Daarnaast is het belangrijk om kennisvragen van onderwijsprofessionals in kaart te brengen en die vertalen naar een kennisagenda. Dat zijn het komende jaar de belangrijkste taken voor de Kennistafel.
Afgezien van de focus op uitwisseling en communicatie, zal de aandacht inhoudelijk gericht zijn op vier pijlers die we van tevoren hebben geformuleerd: begrijpend lezen, technisch lezen, digitale geletterdheid en leesmotivatie. Die pijlers vormen ook de basis voor de samenstelling van de Kennistafel.
De Kennistafel ‘Effectief leesonderwijs’ bestaat uit zo’n dertig onderzoekers en professionals uit primair en voortgezet onderwijs die zich samen buigen over de vraag hoe de kwaliteit en de effectiviteit van het leesonderwijs kunnen worden verbeterd. Drie van hen vertellen vanuit hun eigen perspectief over het belang en de activiteiten van deze Kennistafel: Femke Scheltinga, Betty van Dam en Sharon Martens.
Ongeveer een kwart van de leerlingen beschikt over te weinig leesvaardigheid om de complexere teksten die ze op de middelbare school moeten gaan lezen te kunnen begrijpen. Daarnaast lijkt ook in het voortgezet onderwijs het leesniveau af te nemen. Daarom is in 2020 de Kennistafel Effectief Leesonderwijs opgestart.